Kişisel koruyucu donanımlar olarak adlandırdığımız bu donanımlar bir veya birçok riske karşı korunmak için çalışanlarca takılmak ve giyinmek üzere tasarlanmış, uygunluğu denetlenen malzemelerdir. Kişisel koruyucu donanım risklerin, toplu korumayı sağlayacak teknik önlemlerle veya iş organizasyonu ve çalışma yöntemleriyle önlenemediği, tam olarak sınırlandırılamadığı durumlarda kullanılır. Kişisel koruyucu donanım iş kazası yada meslek hastalığının önlenmesi, çalışanların sağlık ve güvenlik risklerinden korunması, sağlık ve güvenlik koşullarının iyileştirilmesi amacıyla kullanılır.
Kişisel koruyucuların tarihsel olarak başladığı noktaya bakacak olursak tozdan korunmak amacıyla başa geçirilen bir torba ile başlamıştır. Zaman içerisinde teknolojinin gelişimi ile birlikte koruyucu donanımlar çalışma alanlarına ve vücudun değişik bölümlerine göre özelleşerek çalışma hayatımızda yer almaktadır. Bu donanımların amacı özellikle işyerlerinde kazalara karşı çalışanların alabileceği hasarları daha az seviyelere indirmektir. Kişisel koruyucu donanımlar CE işaretine sahip olmak zorundadır. Üretimini yapan firmalar; yönetmeliklerde yer alan yükümlülükleri yerine getirdikten sonra CE işaretini kişisel koruyucu donanım üzerine koymalıdırlar. Ayrıca CE işareti Avrupa Birliği mevzuatına uygun olduğunu gösteren bir simgedir. CE işareti haricinde ürünleri temin ederken mutlaka bir kullanma kılavuzunun olup olmadığı da sorgulanmalıdır. Bu kullanma kılavuzu size kullanımı konusunda ipuçları sağlayacaktır. Uygun olmayan kişisel koruyucu donanımlar kesinlikle tercih edilmemeli ve kullanılmamalıdır.
KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLARIN YÖNETMELİKÇE BULUNDURULMASI GEREKEN ÖZELLİKLERİ
-Kendisi ek risk oluşturmadan ilgili riski önlemeye uygun olur.
-İşyerinde var olan koşullara uygun olur.
-Kullanılan ergonomik gereksinimlerine ve sağlık durumuna uygun olur.
-Gerekli ayarlamalar yapıldığında kullanana tam uyar.
-Kişisel Koruyucu donanım yönetmeliği kapsamına giren ürünlerde uygun şekilde CE işareti ve Türkçe kullanım kılavuzu bulundurur.
-Birden fazla riskin bulunduğu ve çalışanın bu risklere karşı aynı anda birden fazla kişisel koruyucu donanımı kullanmasını gerektiren durumlarda, bir arada kullanılmaya uygun olan ve bir arada kullanıldığında söz konusu risklere karşı koruyuculuğu etkilenmeyen kişisel koruyucu donanımlar seçilir.
-Kişisel Koruyucu donanımların kullanım şartları ve özellikle kullanılma süreleri, riskin derecesi, maruziyet sıklığı, her bir çalışanın iş yaptığı yerin özellikleri ve kişisel koruyucu donanımı performansı dikkate alınarak belirlenir.
-Tek kişi tarafından kullanılması esas olan kişisel koruyucu donanımların, zorunlu hallerde birden fazla kişi tarafından kullanılmasını gerektiren durumlarda, bu kullanımdan dolayı sağlık ve hijyen problemi doğmaması için her türlü önlem alınır.
-İşyerinde her bir kişisel koruyucu donanım için, bu maddenin a ve b bentlerinde belirtilen hususlarla ilgili yeterli bilgi bulunur ve bu bilgilere kolayca ulaşılabilir.
-Kişisel koruyucu donanımlar; işveren tarafından ücretsiz verilir, imalatçı tarafından sağlanacak kullanım kılavuzuna uygun olarak bakım, onarım ve periyodik kontrolleri yapılır. İhtiyaç duyulan parçaları değiştirilir, hijyenik şartlarda muhafaza edilir ve kullanıma hazır bulundurulur.
-İşveren, kişisel koruyucu donanımları hangi risklere karşı kullanılacağı konusunda çalışanı bilgilendirir.
-İşveren, kişisel koruyucu donanımların kullanımı konusunda uygulamalı olarak eğitim verilmesini sağlar.
-Kişisel koruyucu donanımlar istisnai ve özel koşullar hariç, sadece amacına uygun olarak kullanılır.
-Kişisel koruyucu donanımlar çalışanların kolayca erişebilecekleri yerlerde ve yeterli miktarda bulundurulur.
-Kişisel koruyucu donanımlar talimatlara uygun olarak kullanılır, bakımı ve temizliği yapılır. Talimatlar çalışanlar tarafından anlaşılır olmak zorundadır.
KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLARDA İŞVERENİN SORUMLULUĞU
İşverenler işyerindeki risklerin önlenmesi veya azaltılması amacıyla toplu korumanın mümkün olmadığı durumlarda, kullanılacak kişisel koruyucu donanımları temini ve kullanımı konusunda sorumludurlar. İşverenler maddi kazanç sağlamak isterken çalışanların hayatlarını tehlikeye atmak gibi bir hataya düşebilirler. Bu durumda zorunluluğu bulunmasına rağmen bu ihtiyacı karşılamayan işverenler para veya hapis cezalarıyla karşı karşıya kalabilirler. Bu yüzden işverenler gerekli uygunluğa sahip kişisel koruyucu donanımları temin etmeli ve kullanımını sağlamalıdırlar.
KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLARDA İŞÇİ SORUMLULUĞU
Çalışanların kişisel koruyucu donanımların kullanımı konusunda büyük sorumlulukları vardır. Teslim edilen koruyucu donanımları çalışanlar gerekli olduklarında sürekli olarak kullanmak zorundadırlar.6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği kanunu ile de çalışanlara bu yükümlülük getirilmiştir. Çalışanlar kişisel koruyucu donanımlarda gördükleri herhangi bir arıza veya eksikliği işverene bildirmeli, kullanılması artık mümkün değilse yenisini talep etmelidirler.
KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM TÜRLERİ
Kişisel koruyucu donanımlar genelde vücutta kullanılan yerlere göre baş koruyucuları, el ve kol koruyucuları, kulak koruyucuları, göz ve yüz koruyucuları, bacak ve ayak koruyucuları, solunum sistemi koruyucuları, gövde ve vücut koruyucuları olarak isimlendirilmişlerdir.
BAŞ KORUYUCULARI: Genel anlamda başı darbelere karşı koruyan baret, kask, şapka gibi ürünlerdir. Özellikle maden işleri, tünel, inşaat sektörlerinde kullanılmaktadır.
EL VE KOL KORUYUCULARI: El ve kolların korunması amacıyla kullanılan kişisel koruyucu donanımlardır. Çeşitleri amaçlarına göre çok fazladır. Soğuktan, sıcaktan, darbeden, kimyasal maddelerden, ilaçlardan, kesiklerden gibi birçok tehlikeden bizleri korurlar.
KULAK KORUYUCULARI: Yüksek desibellerdeki çalışma ortamlarında kullanılarak, işitme kaybını önlemeyi amaçlayan kişisel koruyucu donanımlardır.
GÖZ VE YÜZ KORUYUCULARI: Yüz siperleri, gözlükler, maskeler gibi ürünler bu gruba girmektedir. Her sektörde kullanımı bulunmaktadır. Çapak, kıvılcım, zararlı ışınlar ve parça sıçramalarına karşı koruma sağlarlar.
BACAK VE AYAK KORUYUCULARI: Ayakkabı, çizme, bot, tozluk, dizlik gibi donanımlardır. Sıcaklığa, kaymaya, düşmeye, batmaya, ezilmeye ve elektrik çarpmalarına karşı koruma sağlarlar.
SOLUNUM SİSTEMİ KORUYUCULARI: Toz maskeleri, gaz maskeleri, solunum cihazları bu grupta yer almaktadır. Gaz, toz ve buhar tehlikelerine karşı filtreleme yaparak koruma sağlarlar.
GÖVDE VE VÜCUT KORUYUCULARI: Koruyucu önlük, emniyet kemeri, cankurtaran yeleği, tulumlar, iş kıyafetleri, kaynak, toz, sıcak, soğuk, elektrik, radyasyon, kimyasallar ve yüksekten düşmeye karşı koruyuculuk sağlarlar.