İnsanların en temel ihtiyaçlarından birisi beslenmedir. Artan nüfus gelişen teknoloji ve değişen hayat koşulları gibi etkenler hazır gıda talebini ve tüketimini hızla arttırmaktadır. Gıda ürünleri imalat sektörü ticaret hacmi düşünülecek olursa bugün dünyadaki en büyük sektörlerden biridir
Sektörde yiyecekler ham olarak alınır işlenir paketlenir ve insanlara ulaşması için piyasaya sürülür. Bu gerçekten içinde birçok önemli işlemi barındıran önemli bir süreçtir ve daha da önemlisi insan sağlığını ilgilendiren bir süreçtir.
Et ürünleri, balık ürünleri, meyveler, tahıllar, şeker ve şeker ürünleri, donmuş ve sıvı yağlar, süt ve süt ürünleri, ekmek, pasta ve çikolata hep bu sektörde üretilir.
Et üretimi için önce hayvanlar kesilir daha sonra parçalara ayrılır, kimi zaman kemikleri çıkarılır kimi zaman kemikli şekilde pazara sunulabilmesi için işlemlerden geçirilir. Et çiğ olarak satılacaksa buna uygun makinelerde paketlenir ve soğuk hava depolarına kaldırılır. Ancak et her zaman çiğ olarak piyasaya sürülmez bazen pişirilme, şoklanma ve tütsülenme işlemlerinden de geçirilir.
İşte bu aşamaların hepsinde ve gıda sektöründeki buna benzer tüm aşamalarda çalışanların sağlığını tehlikeye sokacak birçok risk ortaya çıkar. Bu riskleri önceden tespit etmek ve alınacak önlemleri belirlemek iş sağlığı ve güvenliği uzmanları ile işyeri hekimlerine düşmektedir.
Ülkemizde meydana gelen iş kazaları incelendiğinde gıda ürünleri imalat sektöründe meydana gelen iş kazalarının toplam iş kazalarının %10 luk bölümünü oluşturduğu görülmektedir. Ayrıca gıda ürünleri imalat sektörü ölümlü iş kazası sayısında da en çok kaza meydana gelen ilk 10 sektör içerisindedir.
Et ve gıda ürünleri imalatında meydana gelen majör kazalar :
-Gıda ürünlerini işleme makinelerinin sahip olduğu kazalar
– Bir veya birden fazla cismin sıkıştırması, ezmesi, batması, kesmesi sonucu meydana gelen kazalar
-Kayma ve düşme sonucu meydana gelen kazalar
– Kimyasallar ve tozlar nedeni ile meydana gelen kazalar
– Elle taşıma işlemleri sırasında meydana gelen kazalar
– Yüksekten düşme sebebiyle meydana gelen kazalar
Tüm bu kaza olasılıklarını en aza indirebilmek için iş sağlığı ve güvenliği uzmanları yeterli bir saha gözleminden sonra alınacak önlemleri belirler.
Önlemler :
Elle taşıma faaliyetleri yerine konveyör bantlar, vakumlu taşıyıcılar, otomatik yük taşıma sistemleri gibi ekipmanlarla elle taşıma faaliyetleri en aza indirilebilir fakat bunların kurulamayacağı durumlarda ergonomik çalışma şartları oluşturularak kaydırmaz eldiven gibi iş güvenlik ekipmanları kullanılmalıdır
Kayma düşme nedenine bağlı kazalarda kaymayı engelleyecek kaymaz tabanlı iş ayakkabısı kullanılmalı ve ıslak zeminler mümkün olduğunca engellenmelidir. Yüzeyde engebeli zemin bulundurulmamalı ve malzemelerin dağınık olarak bırakılmaması sağlanmalıdır.
Yüksek alanlarda çalışmanın zorunlu olduğu durumlarda bu bölgeye sadece yetkili kişilerin girişi sağlanmalı ve diğer çalışanların ulaşması engellenmelidir. Ayrıca bu bölgelerde yönetmeliklere uygun şekilde düzenlenmiş korkuluklar ile düşme engellenmeli ve yine işe uygun sağlam yapıda merdivenler kullanılmalıdır
Bir cismin ezmesi batması ve kesmesi durumları için ise depolanan malzemelerin konuldukları raflarda sabit bir şekilde muhafaza edilmesinin sağlanmalıdır. Et kesme ve parçalama için kullanılan bıçakların çok keskin olması sebebi ile et tutulmayan elde mutlaka çelik örgü eldiven ve kolun üst kısmını korumak için kesilme dirençli kolluklar gibi kişisel koruyucu ekipmanlar kullanılmalıdır .
Gıda hazırlama ve işleme makinelerinde meydana gelen kazalarda ise kullanılan makinelerin uygun özelliklere sahip olması, kesilen etlerin makineye verilip alınması sırasında elle müdahale kesinlikle engellenmeli, kesici bıçakların temizliği ve bakımı sırasında da makinenin güvenli bir şekilde durdurulduğundan emin olunduktan sonra kesici aksamlar yerinden çıkarılmalı ve bakım yapacak kişiye kesilmeye dayanıklı eldiven kullandırılmalıdır.
Kimyasal maddelerin kullanımı aşamasında da gerekli özen gösterilmeli ve ortamda gereğinden fazla kimyasal madde bulundurulmamalıdır. Kimyasal ve tozlu ortamda çalışma sırasında işe uygun gözlük maske eldiven ve gerekli ise vücut koruyucu donanımlar kullanılmalıdır.